گفت وگو♦ تئاتر ايران



رضا فياضي متولد 1332 اهواز، فارغ التحصيل رشته هترهاي نمايشي از دانشکده هنرهاي زيبا از سال 1347 وارد دنياي نمايش شد. بعدها به همراه آتيلا پسياني، محمد چرمشير، فاطمه نقوي و قاسم زارع گروه تئاتر بازي را پايه گذاري کرده و از سال 1357 با حضور در چريکه تارا-بهرام بيضايي- بازيگري در برابر دوربين را نيز آغاز نمود. فياضي تا امروز در فيلم، نمايش ها و مجموعه هاي تلويزيوني بسياري بازي کرده و قسمت عمده اي از اين فعاليت ها به کودکان و نوجوانان اختصاص دارد. فياضي به تازگي کارگرداني نمايش "واي به حال عنکبوتا. . . " را دربرنامه رپرتوآرهاي جشنواره کودک ونوجوان را بر عهده داشت و درنمايش "ديبوک ها" به کارگرداني سيمين اميريان نيز بازي کرده است.
تئاتر ايران يک شوخي استگفت و گو با رضا فياضي
حدود سه ماه از اجراي "واي به حال عنکبوتا. . . " در فرهنگسراها مي گذرد. استقبال تماشاگران چگونه بوده است؟ خيلي خوب بود. درفرهنگسراي دختران به دليل شرايط ويژه اش استقبال بسيار خوب بود اما درفرهنگسراي ارسباران چندان خوب نبود. اين روزها هم درفرهنگسراي خانواده با استقبال مناسبي روبرو شده ايم.
گفتيد شرايط ويژه فرهنگسراي دختران. منظورتان چيست؟ از اين نظر که درآن فرهنگسرا هميشه اجراي تئاتر وجود دارد ومردم آنجا به ديدن تئاتر عادت دارند. اما درفرهنگسراي هنر به دليل ساعت نامناسب اجرا و رفتن دو بازيگر از کارمان شرايط مناسبي نداشتيم. بازيگر نقش اصلي نمايش ما از ابتدا رفتار حرفه اي نداشت و با اعضاي گروه برخوردهاي نامناسبي مي کرد. يکي از روزها آقاي کيوان ساکت که اتفاقاً علاوه بر بازيگري کارهاي مربوط به صدا را نيز انجام مي داد به دليل مشغله کاري دقايقي دير به اجرا رسيد و بازيگر مذکور به همراه يکي از بازيگران دختر گروه همين مساله را بهانه کرده و در حالي که پنج دقيقه مانده بود به اجرا و تماشاگران زيادي پشت درهاي سالن منتظر نشسته بودند سالن را ترک کردند.
آيا به نظر شما اين اتفاق بيشتر بهانه اي براي ترک کار بوده؟ شايد بازيگران ازنظر ادامه همکاري يا نامناسب بودن شرايط تمايلي به ادامه کار نداشتند؟ اين بازيگران بهترين شرايط را داشتند. دستمزدها به همراه سهم فروش ماهيانه به طورکامل پرداخت مي شد.
فکر نمي کنيد اجراهاي طولاني چند ماهه با اين بازيگران ذهنيتي را برايشان به وجود مي آورد که مثلاً درحال از دست دادن پيشنهادات ديگر کاري است؟ شايد اما قرارداد داشتيم. ازطرفي درطول کار تعويض هايي هم داشتيم اما کوچکت رين مشکلي پيش نمي آمد. مي توانستند از چند روزقبل اعلام کنند تا ما به فکر جانشين باشيم نه اينکه به صورت کاملاً غير حرفه اي سالن را ترک کنند. به دليل همين رفتارها ما دو روز اجرا نداشتيم و مجبور شديم دو نفر ديگر را انتخاب و با يک جلسه تمرين به ادامه کار بپردازيم.
الان شرايط اجرا چگونه است؟ خوب؛ و بچه ها با همدلي کامل مشغول اجرا هستند.
ظاهراً اين نمايش يک کار تازه با ايده اجرايي نو است. لطفاً درمورد رسيدن به اين شکل برايمان توضيح مي دهيد؟ بله. من با متن اين اثر درجشنواره نمايشنامه نويسي کودک ونوجوان آشنا شدم. بازخوان اين جشنواره بودم و چند نمايش را براي اجرا و چاپ انتخاب کرديم. يکي از نمايشنامه ها همين متن بود. ابتدا عنوان آن مرا به خود جلب کرد و بعد فرم و محتواي آن. در اجرا هم سعي کردم فرم دلنشيني به آن بدهم. کودکان ما از تکرار خسته شده اند. نمايش هايي که فقط دست زدن و موسيقي دارد مدتهاست که براي آنها اجرا مي شود و مي توان گفت که تقريباً سليقه ها را پائين آورده است. موسيقي و حرکت لازمه کار است اما درجاي مناسب خود بايد استفاده شود. اين کار اثري ترکيبي از فرم، رنگ و حرکت است.
چه ويژگي متن باعث شد تا شما اين نمايشنامه را براي اجرا در نظر بگيريد؟ کلام، کلام خوبي بود. هرچند که نويسنده آقاي علي مرتضوي فومني با من همراه بودند ومتن را بار ديگر بازنويسي کردند. درمتن اوليه شخصيت ها و عناصر ثابت بودند و حرکتي نداشتند اما با تغييراتي که داشتيم تحرک آنها بيشتر شد. شعرهاي نمايش هم روشن و با تفکر است.
شما امسال در حوزه تئاتر بيشتر از هميشه فعال بوده ايد. بله. من تصميم گرفتم امسال وقتم را بيشتر درتئاتر بگذرانم اما واقعيت اين است که تئاتر نمي تواند معيشت عادي يک کارگردان و بازيگر را تامين کند. براي بازي درنمايش"ديبوک ها"چهار ماه وقت گذاشتم اما هنوز يک ريال دستمزد نگرفته ام.
در مورد نقش تان درنمايش "ديبوک ها" بگوييد. ديبوک ها نمايش تخيلي درمورد حيات و طبيعت و زندگي است که اتفاقات آن درسال 2200 مي گذرد و طبيعت توسط بشر بي رحم درحال نابودي است. معلمي درکلاس درس خود به دانش آموزان درس طبيعت را مي دهد و در کنارآن اهالي سياره زحل هم نگران نابودي و خشکي آن هستند. من نقش معلم و آزمايشگر را بازي مي کنم.
چطور شد از رياست انجمن نمايشگران کودک ونوجوان کناره گرفتيد؟ فعاليت هايم دراين انجمن بي نتيجه بود. درآن انجمن همواره بحث هاي تکراري ادامه داشت. من احساس کردم آنجا کار مثبتي نمي توانم انجام دهم، پس استعفاء کردم. تنها حسن همکاري با اين انجمن براي من اين بود که باز هم به تئاتر بازگشتم.
چند سال بود که از تئاتر دور بوديد؟ من دو سال پيش درنمايش آزيتا حاجيان نقش کوچکي را داشتم اما به صورت جدي حدود 12 سال است که کار تئاتر را کنار گذاشته بودم.
پس از 12 سال که به تئاتر برگشتيد وضعيت آن را چگونه مي بينيد؟ توليد يک تئاتر بسيار کار مشکلي است. با وجود اينکه شرايط من با ديگر دوستان تئاتري کمي متفاوت است و از من حمايت و خواسته شد تا تئاتر کار کنم، مشکلات بسياري را داشتم. تئاتري ها معمولا بايد چند تئاتر را توليد کنند تا يکي از آنها جواب دهد تا مجوز اجرا بگيرند. مرکز هنرهاي نمايشي هم که نه قرارداد درستي مي بندد نه دستمزدها را به موقع پرداخت مي کند. برعکس در تلويزيون و سينما شرايط فرق مي کند. به نظرم تئاتر هنوز هم جدي گرفته نمي شود.
درحال حاضر مشغول بازي د رکارتلويزيوني يا سينمايي هستيد؟ بله. درسريال کلاه پهلوي نقش علي اصغر حکمت را دارم و در يک سريال ويژه کودکان به اسم "صندوقچه"هم بازي مي کنم.