جمعه، مهر ۲۷، ۱۳۸۶

کتاب روز♦ کتاب






منصور کوشان‏250 ص، نشر باران، سوئد، چاپ اول 2007‏دهان خاموش، روايت نسلي است که انقلاب اسلامي، دگرگوني ژرفي در زندگي آنان ايجاد مي‌کند. راوي دهان خاموش ‏که در زمان انقلاب، دوران بلوغ خود را در خانواده‌اي مرفه و سياسي مي‌گذراند، بعد از دو ضربه‌ي هولناک، يکي از ‏سوي خانواده و ديگري از سوي جامعه، استقلال و توانايي‌اش را براي تداوم يک زندگي ساده از دست مي‌دهد و ‏روزهاي آخر عمر کوتاه خود را با نوشتن واقعيت‌ها و روياها مي‌گذراند. ‏
رمان دهان خاموش، اين‌گونه آغاز مي‌شود: "مادر بي‌تاب مي‌شود و در چشم‌هاي پدر که نگاه مي‌کند تمام بدنش مي‌لرزد. ‏آرزو مي‌کند روزها کوتاه شوند، هفته‌ها به‌سرعت بگذرند و روز و ساعتي که پزشک گفته است متولد مي‌شوم فرا برسد. ‏پدر هم مي‌پذيرد که تا چند ماه تختخوابم در اتاق خوابشان باشد و اگر مادر لازم ديد من را در کنار خودش بخواباند. ‏همان‌طور که خواهر را مي‌خواباند. نگران است گريه کنم و صدايم را نشنود. هنوز يادش است که خواهر از بس گريه ‏مي‌کند به‌سختي نفس مي‌کشد. از شدت درد سينه مدام سرش را مي‌چرخاند. گردن و زير چانه‌اش سرخ سرخ مي‌شود. ‏گلويش درد مي‌گيرد. مادر که بيدار مي‌شود فقط صداي خرخر مي‌شنود. خيال مي‌کند گربه‌ پشت پنجره خوابيده است. ‏يک لحظه به‌خواهر فکر نمي‌کند. همان‌طور که تا سال‌ها به‌من فکر نمي‌کند. خيال نمي‌کند ممکن است روزي بعد از ‏خواهر فرزند ديگري داشته باشد. فقط روزي که مي‌فهمد خواهر ديگر باکره نيست و چه اتفاقي افتاده است براي نخستين ‏بار فکر مي‌کند که کاش به‌جاي دختر، پسر مي‌زاييد. بعد هم - شايد براي اين که من صداي گريه‌اش را مي‌شنيدم- مي‌رود ‏حمام و در را پشت سرش مي‌بندد. مدت‌ها است مي‌دانم و منتظرم که يک روز صداي جيغش را بشنوم. درست مثل همان ‏شب که تا بيدار مي‌شود صداي خرخر گربه را مي‌شنود. نگران اطراف را نگاه مي‌کنم. مي‌بينم که دهان مادر خشک ‏مي‌شود و اگر بلند شود سرش گيج مي‌رود. آهسته، طوري که پدر بيدار نشود، روي پهلوي راستش مي‌غلتد. تا لبه‌ي ‏تختخواب پيش مي‌رود. نيم‌خيز مي‌شود و پاهايش را مي‌سراند پايين. بعد تلاش مي‌کند دم‌پايي‌هايش را پيدا کند. بارها لاک ‏عنابي‌رنگ ناخن‌هايش را از تاريکي زير تختخواب ديده‌ام. ديده‌ام که هر روز، دم‌دماي غروب، وقتي نمي‌خواهد بيرون ‏برود، پشت پنجره‌ي اتاق خوابش مي‌نشيند و ناخن‌هايش را لاک مي‌زند. بيش‌تر از لاک‌هاي روشن تيره خوشش مي‌آيد. ‏شيشه‌هاي لاک را که در گوشه‌ي راست ميز آرايش چيده است يکي يکي جلو آينه مي‌گذارد و بعد از چند لحظه، سرانجام ‏يکي از آن‌ها را انتخاب مي‌کند. چند بار تلاش مي‌کنم بفهمم کدام لاک را انتخاب مي‌کند. هيچ وقت حدس‌هايم درست ‏درنمي‌آيد. با اين که مي‌دانم تا چند لحظه‌ي ديگر کلافه مي‌شود، بي‌خود از اين اتاق به‌آن اتاق مي‌رود و بارها از پنجره‌ي ‏آشپزخانه بيرون را نگاه مي‌کند، باز در مورد رنگ لاک‌ها اشتباه مي‌کنم. حتا يک بار که تصور مي‌کنم رنگ نور ‏خورشيد عامل انتخاب رنگ لاک است، باز رنگي را انتخاب مي‌کند که هيچ ارتباط مستقيمي با نور خورشيد ندارد."‏





‏<‏strong‏>يادداشت‌هاي خانم هله‌مان<‏‎/strong‏>‏
شريفه بني‌هاشمي‏124 ص، نشر باران سوئد، چاپ اول 2007‏يادداشت‌هاي خانم هله‌مان، عنوان مجموعه داستاني است از شريفه بني‌هاشمي که شامل 14 داستان کوتاه است. ‏‏«ديگري»، «ديدار»، «فردا؟ کدام فردا؟»، «پنجره‌اي در دوردست‌ها»، «زني در باد»، «لنگه کفش»، «سايه»، «تابلوي ‏ناتمام»، «رهگذر»، «صداي سکوت»، «آنسوي خط 1»، «آنسوي خط 2»، «سه‌نقطه» و «يادداشت‌هاي خانم هله‌مان»، ‏عنوان داستان‌هاي اين مجموعه هستند.‏
اين مجموعه داستان با قصه «ديگري» در قالب يادداشت‌هاي روزانه‌ي زني تنها و مهاجر که به‌تازگي کار نظافت در ‏خانه‌اي را شروع کرده آغاز مي‌شود. زن با صاحبخانه فقط از طريق يادداشت‌هاي روزانه رابطه دارد. او نيز تنهاست و ‏راوي بر اساس نشانه‌هايي در منزل او گمان مي‌کند کسي را يافته که با او پيوند‌هاي مشترکي دارد اما اين احساس ‏به‌سادگي درهم فرو مي‌ريزد.‏
‏«جمعه اوليک سطل آب و پارچه‌اي براي گردگيري برمي‌دارم و به جان خانه مي‌افتم. چقدرخرده‌ريز داري. همه را بايد با دقت ‏جابه‌جا کنم که مبادا خراب شود يا بشکند. شمعدان‌هاي کوچک و بزرگ که روي تاقچه‌ي پنجره، روي ميز وسط اتاق و ‏يا کنار تلويزيون گذاشته شده، خرده‌سنگ‌هايي که انگار از کنار رودخانه يا از سفرهاي متعدد با خود آورده‌اي و چند ‏صدف، شايد از کنار دريايي. و من که از کنار دريا مي‌آيم، من که بچه دريا هستم يا بوده‌ام کالنگ‌هايم را در خانه جا ‏گذاشته‌ام، يا شايد به دست فراموشي سپرده‌ام. انگار قسمتي از وجودم را در جايي جا گذاشته يا گم کرده باشم و تو آن را ‏با خود آورده‌اي توي تاقچه‌ات، در کنار پنجره‌اي در اين


دوردست‌ها.» ‏
در داستان دوم، ديدار هم صداي شکست بي‌صداي انسان تنهاي امروز وجود دارد: زني که عشق خود را در بگير و ‏ببندهاي دهه‌ي شصت از دست داده پس از نوزده سال رد او را مي‌يابد، اما همه‌چيز به‌هم ريخته است. ‏در بيش‌تر داستان‌ها از جمله «پنجره‌اي در دوردست‌ها» يک عشق از دست رفته وجود دارد؛ در پس‌زمينه دستگيري‌ها ‏و قتل عام زندانيان سياسي در دهه شصت. ‏
بحران تنهايي، گسست و بحران هويت درونمايه‌هايي هستند که در داستان‌هاي شريفه بني‌هاشمي تکرار مي‌شوند: در ‏داستان زني در باد، شخصيت داستان در غربت مي‌فهمد که کودکي سر راهي بوده. ‏
‏«تابلوي ناتمام» از بهت و حيرت مردي مي‌گويد که در تلاش براي شناختن زن نقاشي که گم شده، يک لحظه درمي‌يابد ‏همسر سابق خود را برخلاف آنچه مي‌پنداشته اصلاً نمي‌شناسد. ‏و داستان يادداشت‌هاي خانم هله‌مان از زني مي‌گويد که تمام عمرش را در ستيزي دروني با تنهايي پشت سر گذاشته ‏است. ‏
شريفه بني هاشمي از سال ۱۹۸۴ در آلمان زندگي مي‌کند. فارغ التحصيل رشته‌ي تئاتر از دانشکده‌ي هنرهاي زيباست و ‏تاکنون در چند نمايش و فيلم کوتاه در ايران و خارج از کشور بازي کرده است. او داستان و نمايش‌نامه مي‌نويسد و ‏تاکنون چند نمايش را نيز کارگرداني کرده است.‏




‏<‏strong‏>فروپاشي شوروي از ديدگاه احزاب كمونيست<‏‎/strong‏>‏
مقدمه: لطف الله ميثمي، فريبرز رئيس دانا‏132 ص، تهران: انتشارات صمديه، 1386، چاپ اولاين كتاب، مجموعه سخنراني ها و مقالاتي است كه از سوي احزاب كمونيست كشورهاي مختلف، درباره فروپاشي اتحاد ‏شوروي ارائه شده است. حزب كمونيست كوبا، حزب كمونيست يونان، حزب كمونيست ويتنام، حزب كارگري ‏مجارستان، حزب سوسياليست بلغارستان، حزب توده ايران و حزب كمونيست پرتغال، از جمله احزابي هستند كه تحليل ‏هاي آنها را در رابطه با فروپاشي شوروي، در اين مجموعه مي خوانيم. ‏






‏<‏strong‏>تجدد ناتمام روشنفكران ايران<‏‎/strong‏>‏

نويسنده: غلامرضا گودرذي‏208 ص، تهران: نشر اختران، 1386، چاپ اولاين كتاب جلد نخست از مجموعه مطالعات به هم پيوسته اي است كه با عنوان كلي «نگاهي به تجدد ايراني»، بر اساس ‏چهارچوب نظري و رويكردي انضمامي، به ويژه مبتني بر بينش جامعه شناسي تاريخي تجدد، تدوين شده است. نويسنده ‏تلاش كرده است با بررسي توامان چگونگي پيدايش و سير تطور و تكامل انديشه هاي نو از يك سو، و تغييرات و ‏تحولات ساختارهاي كلان اجتماعي از سوي ديگر، به يك موضوع اساسي بپردازد. ‏
او نشان مي دهد كه چرا و چگونه در پي رويارويي ايران با مسئله محوري و بنيادين پروژه و پروسه تجدد غربي، نه ‏تنها صورت هاي پيش ساخته كهن اجتماعي به شكلي متناقض نما و تعارض آميز به ساختار بندي هاي به ظاهر نوين ‏اجتماعي مبدل گشتند، بلكه نوعي آشفتگي معنايي و ابهام آلودگي نظري، در غياب نگره تاريخي در انديشه ما به وجود ‏آمد. به عقيده او پيامدهاي ناخواسته و پيش بيني ناپذير اين ابهام آلودگي همچنان دستيابي ما را به تعادل و توازني پايدار، ‏در تعامل با بايسته هاي دنياي جديد و شرايط و مناسبات به شدت جهاني شده امروز، در سه ساحت فكري، ساختاري و ‏هويتي دشوار كرده است. ‏






‏<‏strong‏>سفرنامه اون ور آب (جامعه شناسي مهاجرت)‏‎ ‎
نويسنده: پرويز رجبي‏312 ص، تهران: نشر اختران، 1386، چاپ اولاين كتاب كه به صورت يك سفرنامه نوشته شده، نگاهي است جامعه شناسانه به مهاجرت ايرانيان به آمريكا و كانادا و ‏مسائل و مشكلات مربوط به آن. نويسنده تلاش كرده است با پرداختن به موضوع هايي نظير مليت و قوميت، با نگاهي ‏صادق و عاري از شايبه، به برخي از مشكلات روز زندگي ما ايرانيان، در ايران و خارج از ايران بپردازد. او در ‏پيشگفتار خود بر كتاب مي نويسد: [شيوه ام در پرداختن به مسائل ايران، با اين كه نگاهم از دور خواهد بود، همان ‏شيوه «جامعه شناسي خودماني» دوست خوبم حسن نراقي خواهد بود. بدون ترديد حرف هاي خودماني كم تر خوهد ‏رنجاند...] ‏






‏<‏strong‏>سير تحول در شعر امروز (خلاصه ها و شناسه هاي رفتاري)‏‎ ‎
نويسنده: كاظم كريميان‏322 ص، تهران: انتشارات مرواريد، 1385، چاپ اولاين كتاب، ادامه اثر ديگري از نويسنده با نام «دگرگوني، نگاه، زبان و ساختار در شعر امروز» است كه حدود هفت ‏سال پيش منتشر شد. در آن كتاب، براي نخستين بار شعر متحول دهه 1370 در ايران، به طور مستقل مورد نقد و ‏بررسي قرار گرفته بود. از آنجا كه در چند سال گذشته، ما با رفتارهاي تازه زباني – ساختاري در شعر معاصر ايران ‏مواجه هستيم، در كتاب حاضر، نويسنده به معرفي و بررسي شناسه هاي رفتاري اين شعر پرداخته است. از ويژگي هاي ‏مهم اين پژوهش، توجه نويسنده به شاعران جوان چند سال اخير ايران و همچنين شعر مهاجرت است. شعرهاي ارائه ‏شده در اين مجموعه به نحوي گزينش شده اند كه ضمن نشان دادن سير تحول در هر دوره شعري، تفاوت بنياني آن را ‏با دوره هاي ديگر آشكار كرده اند. ‏





‏<‏strong‏>ادبيات نمايشي در ايران، جلد سوم: ملي گرايي در نمايش<‏‎/strong‏>‏
نويسنده: جمشيد ملك پور‏551 ص، تهران: انتشارات توس، 1386، چاپ اولجلد سوم از مجموعه «ادبيات نمايشي در ايران»، فاصله سال هاي 1299 تا 1320 خورشيدي را در بر مي گيرد و به ‏موضوع ملي گرايي در نمايش ايران مي پردازد. اين جلد با مقدمه اي درباره اوضاع سياسي، اجتماعي و ادبي ايران در ‏اين دوره و وضعيت سانسور در هنرهاي نمايشي آغاز مي گردد. عناوين بخش هاي بعدي كتاب عبارتنداز: «نمايش»، ‏‏«اپرت نويسي»، «نمايشنامه نويسي»، «مباحث نظري و آموزشي» و «متون نمايشي». بخش اخير شامل متن نمايشنامه ‏هاي «رستاخيز شهرياران ايران/ميرزاده عشقي»، «جعفرخان از فرنگ آمده/حسن مقدم»، «شب هزار و يكم/رضا كمال ‏شهرزاد»، «جنگ مشرق و مغرب/گريگور يقيكيان»، «آخرين يادگار نادر شاه/سعيد نفيسي»، «پروانه/حبيب الله ‏شهردار»، «عجب پكري/سيد علي نصر» و «در راه مهر/ذبيح بهروز» است. ‏






‏<‏strong‏>سه مقاله<‏‎/strong‏>‏
نويسنده: حبيب الله پيمان‏‏128 ص، تهران: انتشارات صمديه، 1386، چاپ اولاين كتاب مجموعه سه مقاله از «حبيب الله پيمان»، درباره فراز و فرود جنبش اصلاحات در ايران است. در اين مقالات، ‏نويسنده كه خود از روشنفكران ديني و از فعالان جنبش اجتماعي و سياسي ايران در سال هاي گذشته است، ضمن ‏بررسي سير تحول و تكامل جنبش اصلاحات، مشكلات نظري و تنگناهاي راهبردي آن را بازگو مي كند. بعضي از سر ‏فصل هاي كتاب عبارتنداز: «چرا اصلاحات ضرورت يافت و از كجا آغاز شد؟»، «هدف انقلاب و اصلاحات»، ‏‏«ماهيت جنبش اعتراضي مردم»، «خط مشي اصلاحات از بالا»، «ساختار گرايي، مشكل نظري اصلاح طلبان جبهه ‏دوم خرداد»، «آيا اصلاح طلبان در قدرت، نگاه خود را تغيير مي دهند؟»، «سرنوشت اصلاحات از بالا» و «مردم ‏هدف اند و نه وسيله». ‏







‏<‏strong‏>گزيده هايي از "در جستجوي زمان از دست رفته"<‏‎/strong‏>‏
به انتخاب: مهدي سحابي‏192 ص، تهران: نشر مركز، 1385، چاپ اولكتاب «در جستجوي زمان از دست رفته»، اثر «مارسل پروست»، يكي از مهم ترين كتاب هاي دوران معاصر و يكي ‏از پايه هاي اصلي ادبيات امروز غرب و جهان است. «جستجو» كتابي دوران ساز و حاوي برخي از ظريف ترين و ‏عميق ترين نظريات در شناخت روان آدمي است. مترجم توانا و برجسته كشورمان «مهدي سحابي» كه اين اثر عظيم را ‏در هشت جلد به فارسي برگردانده، براي آشنا شدن علاقمندان با اين شاهكار ادبيات مدرن، قطعات زيبايي از بخش هاي ‏مختلف آن را انتخاب، و در سه بخش با سرفصل هاي «عشق»، «واقعيت و خيال» و «آفرينش و انديشه» تدوين كرده ‏است. حاصل كار او كتاب حاضر است كه خواننده با مطالعه آن با گوشه هايي از عظمت و زيبايي كتاب بزرگ ‏‏«پروست» آشنا مي شود. ‏

هیچ نظری موجود نیست: